مدل سازی اثر سازوکار تسویه ی بازار بر برنامه ریزی توسعه ی تولید یک شرکت برق در محیط رقابتی

انرژی الکتریکی، به دلیل کنترل پذیری، سهولت تبدیل و اقتصادی بودن پرکاربردترین نوع انرژی محسوب می شود. صنعت برق که وظیفه¬ی تامین این انرژی را بر عهده دارد از سه بخش تولید، انتقال و توزیع تشکیل شده¬است. در گذشته این صنعت در دست بنگاه های برق یک پارچه انحصاری بوده¬است، یعنی تولید، انتقال و توزیع در اختیار یک بنگاه خصوصی یا یک بنگاه دولتی قرار داشته¬است. برنامه-ریزی توسعه ی تولید که برنامه¬ریزی افزایش ظرفیت تولید برای تامین برق مورد نیاز مصرف کنندگان می¬باشد در شرایط انحصاری، با هدف حداقل هزینه انجام می¬شد. برای افزایش کارایی، بحث تجدید ساختار صنعت برق و جدا شدن حوزه های تولید، انتقال و توزیع از همدیگر و ایجاد رقابت در هر یک از بخش ها مطرح شد. در شرایط جدید شرکت¬های تولید، برنامه¬ریزی توسعه ی تولید را برای رسیدن به حداکثر سود ممکن انجام می¬دهند و سود تولید¬کنندگان به قیمت برق و رفتار رقبا در بازار برق وابسته است. اکثر بازارهای برق براساس حراج عمل می¬نمایند که تولیدکنندگان میزان و قیمت پیشنهادی خود را به بازار ارائه می¬کنند. دو نوع سازوکار تسویه بازار برق(پرداخت براساس پیشنهاد و پرداخت یکنواخت) برای پیشنهادهای پذیرفته¬شده وجود دارد. که در هر نوع تسویه، رفتار رقابتی تولید¬کنندگان و قیمت برق برای تولید¬کننده، متفاوت خواهد بود. کارایی بلند مدت این دو نوع تسویه بازار برای متصدی سیستم که مسئولیت اداره بازار، حفظ پایداری سیستم و اطمینان از کارآمدی بازار را بر عهده دارد اهمیت ویژه¬ای دارد؛ زیرا امنیت سیستم و قیمت برق برای مصرف کنندگان در بلند مدت به تصمیمات سرمایه¬گذاری تولید¬کنندگان وابسته است و تصمیمات تولید¬کنندگان نیز به رفتار رقابتی آنها در بازار وابسته می¬باشد. در ادبیات کارایی کوتاه مدت دو سازوکار تسویه بازار، بررسی شده و کارایی بلند مدت این دو سازوکار تسویه بازار مورد بررسی قرار نگرفته¬است. لذا در این تحقیق از نگاه قانون¬گذار سیستم، به مدل¬سازی اثر سازوکار تسویه¬ بازار بر برنامه¬ریزی توسعه¬ی تولید شرکت¬های برق در محیط رقابتی پرداخته خواهد شد. رفتار رقابتی تولیدکنندگان در غالب نظریه بازی¬ها شبیه سازی شده است. با توجه به رفتار رقابتی شرکت¬ها در بازار، برای بازار یکنواخت از نش-کارنو و برای بازار بر اساس پیشنهاد از نش-تابع عرضه استفاده شده¬است. نتایج حاصل از شبیه سازی نشان می¬دهد که در بازار یکنواخت قیمت برق نسبت به پرداخت بر اساس پیشنهاد، پایین¬تر و میزان مصرف برق، افزایش ظرفیت تولید توسط شرکت¬ها و رفاه مصرف¬کنندگان بیشتر است.